“Ye rāgarattānupatanti sotaṃ Sayaṃ kataṃ makkaṭako’va jālaṃ Etaṃ pi chetvāna vajanti dhīrā Anapakkhino sabbadukkhaṃ pahāya” | "Người đắm say ái dục, Tự lao mình xuống dòng, Như nhện sa lưới dệt, Người trí cắt trừ nó, Bỏ mọi khổ, không màng." |
Pháp Cú nầy được Đức Đạo Sư thuyết ra khi Ngài ngự tại Tịnh xá Veḷuvana, đề cập đến Hoàng hậu Khemā.
Tương truyền rằng: Hoàng hậu Khemā đã phát nguyện dưới chân của đức Chánh
Đẳng Chánh Giác có Hồng danh là Padumuttara, nàng mong cầu được sắc đẹp vô
cùng khả ái cho mình. Đến thời Đức Phật hiện tại, nàng thành tựu sắc đẹp tuyệt mỹ,
nàng là Vương hậu của vua Bimbisāra. Khi Bậc Đạo Sư ngự về Vương Xá thành để tế
độ quần sanh, tiếng tán thán Ngài lan truyền đến tai Hoàng hậu Khemā và nàng cũng
được nghe rằng: “Bậc Đạo Sư thường chỉ trích về thể trược của xác nhân”. Vì thế,
nàng e ngại khi đến đảnh lễ Đức thế Tôn.
Để khuyến dụ nàng Khemā, Đức vua Bimbisāra biết nàng rất ưa thích cảnh đẹp
khả ái, Ngài liền thuê những thi nhân mặc khách, sáng tác những vần thơ ca ngợi cảnh
trí u nhàn thanh nhã của Tịnh xá Trúc Lâm, Ngài giao cho nhạc sĩ những vần thơ tạo
thành những khúc ca du dương, rồi những vũ nữ của nàng Khemā ngâm vịnh, hoặc
hát lên những bài hát tán thán cảnh trí u tịch của Tịnh xá Veḷuvana. Hoàng hậu
Khemā nghe những đoản thi, những khúc nhạc ấy, có cảm tưởng rằng mình chưa từng
được viếng cảnh Trúc Lâm, chưa từng thưởng thức được cảnh đẹp u nhã thanh mặc
như vậy. Nàng phán hỏi nữ tỳ rằng:
- Cảnh nầy ở đâu thế?
- Tâu lịnh Bà! Đây là cảnh thanh nhã của Veḷuvana.
Hoàng hậu Khemā khởi lên sự ước muốn đến thăm viếng cảnh đẹp Veḷuvana.
Một hôm, không dằn được lòng với sự náo nức của tâm, Hoàng hậu Khemā lần
dò đến Tịnh xá Veḷuvana, Đức thế Tôn bấy giờ đang thuyết giảng Pháp thoại đến
thính chúng, biết được duyên lành của Hoàng hậu Khemā đã chín muồi. Ngài liền hóa
hiện ra một nữ lang xinh đẹp tuyệt trần, đang cầm quạt hầu Đức Thế Tôn.
Hoàng hậu Khemā lần bước đi đến nơi ngự của Đức Đạo Sư, trông thấy mỹ nữ
đang cầm quạt hầu Đức Thế Tôn, nàng suy nghĩ: “Mọi người thường nói: “Bậc
Chánh Đẳng hằng chê trách sắc đẹp”, thế nhưng nàng thiếu nữ nầy đang quạt hầu
Ngài đây, nhan sắc của ta so với nàng thật một trời một vực, ta không được một phần
xinh đẹp của nàng. Nhan sắc tuyệt mỹ như thiên tiên nầy, ta chưa từng thấy bao giờ
cả. Hẳn mọi người đã vu khống cho Ngài với lời lẽ không thật rồi”.
Thế là, Hoàng hậu Khemā bị nhan sắc thiếu nữ ấy thu nhiếp, nàng không nghe
Pháp thoại của Đức Thế Tôn, chỉ chú trọng ngắm nhìn nhan sắc của nàng thiếu nữ.
Đức Thế Tôn biết rằng Hoàng hậu Khemā khởi tâm so sánh về sắc đẹp. Ngài
dùng thần thông lực biến chuyển sắc ấy thay đổi theo từng thời: Thiếu niên, trung
niên, lão niên, cho đến khi thiếu nữ ấy chết đi, thây thi đã rời, chỉ còn lại một bộ
xương (như chuyện nàng Rūpanandā).
Hoàng hậu Khemā theo dõi, thấy được sắc ấy lão mãi rồi đi đến suy vong như
thế, suy nghĩ rằng: “Sắc đẹp tuyệt trần như thế ấy, cũng phải đi đến sự hoại diệt chỉ
trong chốc lát như vậy. Thật vậy, thân nầy quả thật trống không, không có cốt lõi”.
Bậc Đạo Sư thấu rõ tâm trạng chán nản của Hoàng hậu Khemā, Ngài liền phán
dạy rằng:
- Nầy Khemā, ngươi đang suy nghĩ: Lõi có thật trong sắc thân nầy có chăng?
Nầy Khemā, ngươi hãy nhận thức rằng: Trong sắc thân nầy chẳng có cốt lõi đâu,
ngươi hãy nhận biết như thế tại nơi nầy đi.
Rồi Ngài tuyên thuyết lên kệ ngôn rằng:
- Nầy Khemā! Ngươi hãy nhìn xác thân bịnh tật nầy, đầy dẫy chất bất tịnh, sình
thúi chảy ra cả phía trên, phía dưới mà kẻ ngu ham thích (đắm say) vô cùng.
Dứt kệ ngôn Hoàng hậu Khemā an trú vào Dự Lưu Thánh Quả. Kế tiếp, Đức Thế
Tôn phán dạy nàng rằng:
- Nầy Khemā! Tất cả chúng sanh tràn đầy với mọi ái dục, nóng nảy với sân hận,
say cuồng với si mê mới không thể thấy dòng ái dục được, phải bị dính trong dòng ái
dục như vậy đó. Rồi Ngài thuyết lên kệ ngôn rằng:
“Ye rāgarattānupatanti sotaṃ Sayaṃ kataṃ makkaṭako’va jālaṃ Etaṃ pi chetvāna vajanti dhīrā Anapakkhino sabbadukkhaṃ pahāya” | "Người đắm say ái dục, Tự lao mình xuống dòng, Như nhện sa lưới dệt, Người trí cắt trừ nó, Bỏ mọi khổ, không màng." |
Comments