137. “Yo daṇḍena adaṇḍesu, Appaduṭṭhesu dussati; Dasannamaññataraṃ ṭhānaṃ, Khippameva nigacchati.” | "Dùng trượng phạt không trượng, Làm ác người không ác. Trong mười loại khổ đau, Chịu gấp một loại khổ." |
138. “Vedanaṃ pharusaṃ jāniṃ, Sarīrassa ca bhedanaṃ; Garukaṃ vāpi ābādhaṃ, Cittakkhepaṃ va pāpuṇe.” | "Hoặc khổ thọ khốc liệt, Thân thể bị thương vong, Hoặc thọ bệnh kịch liệt, Hay loạn ý tán tâm." |
139. “Rājato vā upasaggaṃ, Abbhakkhānaṃ va dāruṇaṃ; Parikkhayaṃ va ñātīnaṃ, Bhogānaṃ va pabhaṅgunaṃ”. | "Hoặc tai họa từ vua, Hay bị vu trọng tội; Bà con phải ly tán, Tài sản bị nát tan." |
140. “Atha vāssa agārāni, Aggi ḍahati pāvako; Kāyassa bhedā duppañño, Nirayaṃ so upapajjati”. | "Hoặc phòng ốc nhà cửa Bị hỏa tai thiêu đốt. Khi thân hoại mạng chung, Ác tuệ sanh địa ngục." |
Kệ Pháp Cú nầy, Đức Bổn Sư đã thuyết ra khi Ngài an ngự tại Trúc Lâm, đề cập đến Trưởng lão Mahā Moggallāna (Ma Ha Mục Kiền Liên).
Một thuở nọ, các tu sĩ ngoại đạo họp bàn luận với nhau, có người hỏi: “Nầy các đạo hữu
có biết vì lẽ gì mà Sa môn Cồ Đàm được nhiều lễ lộc, còn chúng ta lại mất hết chăng?”.
- Chúng tôi không biết, đạo hữu biết phải không?
- Vâng, chúng tôi biết. Đó là một người tên là Mahā Moggallāna. Ông lên cõi
Trời hỏi về phước nghiệp của chư thiên rồi về cõi nhân gian thuyết giảng rằng: “Ai
làm như vầy, ắt sẽ được phước báu như vậy”, ông lại xuống Địa ngục hỏi về tội
nghiệp của các chúng sanh dưới đó, rồi về cõi nhân gian thuyết giảng rằng: “Ai làm
như vầy, ắt sẽ bị tội khổ như vậy đó”. Mọi người nghe pháp ông ta thuyết mới mang
đến dâng cúng rất nhiều lễ lộc. Nếu chúng ta có thể giết chết được ông ta thì phần lễ
lộc của ông ta sẽ trở về với chúng ta.
Sau khi thảo luận tìm ra một giải pháp, tất cả nhóm ngoại đạo đều đồng ý rằng:
“Dầu bằng cách nào chúng ta cũng phải giết chết ông ta”. Thế rồi họ xúi tín đồ của họ
phải đóng góp một ngàn đồng vàng, cho gọi những tên trộm cướp quen thói cướp của
giết người đến mướn chúng với giá một ngàn đồng đó:
------
Chú thích: (1 Truyện tích nầy hầu hết giống với phần nhập đề Bổn sanh Jātaka 125-126 trang 552. Nhưng có chỗ khác biệt quan trọng với Jātaka là: Trưởng lão Moggallāna bay lên không trung, thoát khỏi tay bọn cướp sáu lần, và trong tiền kiếp thay vì giết chết song thân, Trưởng lão đã hối hận ăn năn vào giờ phút chót.)
- Ông Mahā Moggallāna hiện tại ở Hắc Nham (Kāḷasilāya) các anh hãy đến đó,
giết chết ông ta đi.
Bọn cướp vì tham của liền chấp nhận: “Chúng tôi sẽ giết ông Trưởng lão đó”.
Chúng liền đến bao vây đạo trường nơi chỗ ngụ của Trưởng lão.
Biết bọn cướp bao vây quanh cốc, Trưởng lão thoát ra theo lỗ khóa mà bay đi
mất.
Ngày ấy không gặp Trưởng lão, qua ngày sau, bọn cướp lại đến bao vây cốc
Trưởng lão nữa.
Trưởng lão biết vậy, bèn trổ nóc nhà, bay đi.
Cứ thế hết một tháng đầu, rồi hết một tháng giữa nữa mà bọn cướp chưa có thể
bắt được Trưởng lão. Đến tháng cuối là quả tiền nghiệp đã chín muồi, không thể né
tránh, Trưởng lão biết vậy nên không lánh mặt nữa.
Bọn cướp đến bắt Trưởng lão, đập xương Trưởng lão nát như tấm cám. Khi thấy
Trưởng lão đã chết, chúng vứt xác Trưởng lão vào sau một bụi cây rậm rồi bỏ đi.
Trưởng lão nghĩ: “Ta phải yết kiến Đức Bổn Sư rồi Níp Bàn”, nên dùng Thiền định
hoàn xác lại như còn sống, bay về chỗ Đức Thế Tôn đang ngự, đảnh lễ Ngài rồi bạch
rằng:
- Bạch Ngài, con sẽ Níp bàn!
- Nầy Moggallāna! Thầy sẽ Níp bàn ư?
- Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
- Thầy Níp bàn tại đâu?
- Bạch Ngài, tại xứ Hắc Nham.
- Nếu vậy, nầy Moggallāna, thầy hãy thuyết pháp của Ta trước khi Níp bàn. Bậc
Thượng Thinh Văn của Ta mà được như thầy, bây giờ Như Lai không còn trông thấy
nữa.
- Bạch Ngài! Con sẽ làm như vậy!
Trưởng lão đảnh lễ Đức Bổn Sư rồi bay lên hư không thuyết lên Pháp thoại. Đến
ngày Ngài Đại Níp Bàn cũng giống như Trưởng lão Sāriputta (Xá Lợi Phất), Trưởng
lão dùng thần thông sắp xếp mọi công việc, thuyết pháp xong, Trưởng lão đảnh lễ
Đức Thế Tôn đi trở về rừng trong xứ Hắc Nham mà Vô Dư Níp Bàn.
Tin trưởng lão bị bọn cướp ám sát được khẩu truyền đi khắp cõi Diêm Phú Đề.
Đức vua A Xà Thế ra lịnh cho mật thám truy lùng bọn cướp sát nhân. Trong bọn
chúng có những đứa đang nhậu rượu trong quán rượu, khi say sưa tên này thoi vào
lưng tên kia ngã xuống. Tên bị đánh đứng lên sừng sộ nói:
- Đồ mất dạy, tại sao mầy đấm vào lưng tao?
- Đồ ác ôn hèn mạt, có phải mầy đã ra tay đánh đập Trưởng lão Mahā
Moggallāna trước nhất đâu?
- Vậy chớ mầy không biết chính tay tao đã hạ sát ông ta à!
- Nhờ nghe các tên đồng đảng tranh nhau tự xưng là thủ phạm, các mật thám tóm
hết tất cả bọn cướp về phục lịnh Đức vua.
Đức vua cho giải bọn cướp tới và phán hỏi:
- Phải chúng bây đã ám sát Trưởng lão chăng?
- Tâu Đại vương, phải.
- Ai xúi biểu chúng bây?
- Tâu Đại vương, các Sa môn lõa thể.
Đức vua truyền lịnh bắt luôn cả trăm Sa môn đạo lõa thể chôn chung với năm
trăm tên cướp trước sân chầu dưới những hố cá nhân tới rún, bên trên phủ rơm kín rồi
châm lửa đốt. Khi biết các tội nhân đã bị thiêu. Đức vua lại sai lấy cày sắt cày qua cày
lại cho nát thây họ ra từng mảnh lớn có, nhỏ có. Đức vua đã ủy thác việc nầy cho bốn
tên cướp thi hành.
Các Tỳ khưu câu hội trong giảng đường đề khởi chuyện rằng:
- Than ôi! Trưởng lão Mahā Moggallāna tự mình đã chịu một cái chết không
xứng đáng.
Đức Bổn Sư đến hỏi: “Nầy các Tỳ khưu, hôm nay các thầy ngồi đây luận bàn về
chuyện gì?”.
- Bạch Ngài, chuyện nầy…
Nghe vậy, Đức Bổn Sư giải thích rằng:
- Nầy Tỳ khưu, trong kiếp nầy, Moggallāna đã chết một cách không xứng đáng
như vậy là do tiền nghiệp của Thầy đã tạo trong quá khứ, khiến cho người chết một
cách không xứng đáng.
- Bạch Ngài, kiếp trước Trưởng lão đã tạo nghiệp gì?
Đức Bổn Sư thuật lại tích xưa rằng:
Tương truyền: Thời quá khứ, có một thanh niên con nhà gia giáo, cư ngụ trong
thành Bārāṇasī (Ba La Nại), hằng ngày chăm lo phụng dưỡng cha mẹ, nhất là giã gạo
nấu cơm…
Một hôm, cha mẹ bảo cậu rằng:
- Con à, một mình con mà làm hai công việc, vừa làm việc nhà, vừa làm việc ở
rừng thì mệt nhọc lắm, để cha mẹ cưới vợ cho con!
Thanh niên từ chối, đáp rằng:
- Thưa cha mẹ, con thấy con không cần có đôi bạn. Hễ cha mẹ còn sống đến
chừng nào, thì con sẽ ở vậy, tự tay con săn sóc phụng dưỡng cha mẹ.
Hai ông bà theo nói mãi và cưới một cô gái đem về làm dâu. Mấy ngày đầu, cô
dâu hầu hạ cha mẹ chồng đàng hoàng tử tế. Sau đó, cô không muốn gặp ông bà nữa,
bèn than thở với chồng:
- Em không thể sống chung một nhà với cha mẹ của anh được.
Thấy chồng gác bỏ lời nói của mình, cô chờ chồng đi vắng, lấy thứ (chỉ) gai quét
với bột cháo trây trét đầy nhà.
Chồng về hỏi: “Cái gì đây?”.
- Hai ông bà lú lẫn đã làm chuyện đó, cứ đi lang thang trây trét làm dơ cả nhà.
Em không thể nào ở chung với hai ông bà được nữa!
Nghe vợ cứ lặp đi lặp lại mãi như thế, một chúng sanh dầu bổ túc rất đầy đủ
Pháp Thập Độ (Ba La Mật – Pāramī) như thế cũng trở lòng đoạn tuyệt tình thân phụ
mẫu. Thanh niên nói:
- Anh sẽ có cách đối xử với ông bà!
Sau khi hầu cơm cha mẹ, thanh niên nói dối với ông bà cụ rằng:
- Thưa cha mẹ, những thân quyến của cha mẹ ở xứ đó, mời cha mẹ đến chơi,
chúng ta sẽ đi đến nơi đó!
Đỡ cha mẹ lên một cỗ xe nhỏ, thanh niên đánh xe đưa ông bà đi, khi đến giữa
khu rừng rậm, thanh niên lại gạt cha mẹ rằng:
- Xin cha mẹ hãy cầm cương cho bò đi thủng thẳng, chỗ nầy có bọn cướp ở, để
con xuống đi bộ.
Trao dây cương qua tay cha rồi, thanh niên xuống xe đi bộ một đỗi, quay lại đổi
giọng nói giả làm tiếng la của bọn cướp. Ông bà mù nghe tiếng la tưởng thật là bọn
cướp xông ra đón đường, bèn bảo con rằng:
- Con ơi! Cha mẹ già rồi, con hãy lo tự vệ lấy mình con!
Dầu nghe cha mẹ la lớn như vậy, nhưng thanh niên vẫn giả làm bọn cướp hét lại
và đánh chết hai ông bà, vứt xác giữa rừng rồi bỏ ra về.
Đức Bổn Sư chấm dứt câu chuyện về tiền nghiệp của Trưởng lão Moggallāna,
rồi giảng tiếp: “Nầy các Tỳ khưu, sau khi tạo bấy nhiêu nghiệp, Moggallāna đã bị
thiêu đốt vô số trăm ngàn năm dưới địa ngục, rồi do quả dư sót sanh lên làm người
còn bị giết chết và đập nát thây như vậy hàng trăm kiếp. Thế thì Moggallāna sở dĩ
chết như vậy là do tiền nghiệp của mình mà thôi. Còn năm trăm tên cướp và năm trăm
tu sĩ ngoại đạo đã hại đến bậc Vô hại là con trai Như Lai, nên mới chịu chết một cách
không thuận an như thế. Quả thật, kẻ làm hại người vô hại tất phải gặp một trong
mười điều bất hạnh, tai họa chẳng sai!
Nói rồi, Đức Bổn Sư thuyết pháp và kết thúc bằng kệ rằng:
137. “Yo daṇḍena adaṇḍesu, Appaduṭṭhesu dussati; Dasannamaññataraṃ ṭhānaṃ, Khippameva nigacchati.” | "Dùng trượng phạt không trượng, Làm ác người không ác. Trong mười loại khổ đau, Chịu gấp một loại khổ." |
138. “Vedanaṃ pharusaṃ jāniṃ, Sarīrassa ca bhedanaṃ; Garukaṃ vāpi ābādhaṃ, Cittakkhepaṃ va pāpuṇe.” | "Hoặc khổ thọ khốc liệt, Thân thể bị thương vong, Hoặc thọ bệnh kịch liệt, Hay loạn ý tán tâm." |
139. “Rājato vā upasaggaṃ, Abbhakkhānaṃ va dāruṇaṃ; Parikkhayaṃ va ñātīnaṃ, Bhogānaṃ va pabhaṅgunaṃ”. | "Hoặc tai họa từ vua, Hay bị vu trọng tội; Bà con phải ly tán, Tài sản bị nát tan." |
140. “Atha vāssa agārāni, Aggi ḍahati pāvako; Kāyassa bhedā duppañño, Nirayaṃ so upapajjati”. | "Hoặc phòng ốc nhà cửa Bị hỏa tai thiêu đốt. Khi thân hoại mạng chung, Ác tuệ sanh địa ngục." |
Comments