“Attānañce tathā kayirā, Yathaññamanusāsati; Sudanto vata dametha Attā hi kira duddamo”. | "Hãy tự làm cho mình, Như điều mình dạy người. Khéo tự điều, điều người, Khó thay, tự điều phục !" |
Kệ Pháp Cú này, Đức Bổn Sư thuyết lên khi ngự tại Jetavana Vihāra (Kỳ Viên Tự), đề cập đến Trưởng lão Padhānikatissa (Đề Xá Tinh Tấn Thiền).
Tương truyền rằng: Trưởng lão Padhānikatissa thọ huấn đề mục Tham thiền nơi
Bậc Đạo Sư, rồi dẫn năm trăm vị Tỳ khưu vào rừng hành thiền, Trưởng lão dạy rằng:
- Này chư đạo hữu! Quý vị đã may mắn được thọ trì đề mục Tham thiền từ nơi
Đức Phật hiện tại. Vậy quý vị hãy chuyên cần hành Sa môn Pháp đi!
Giáo hoá chúng Tăng như vậy, thế nhưng Tôn giả ấy lại chính mình nằm ngủ.
Vào canh đầu, các Tỳ khưu đi kinh hành, đến canh giữa thì vào Tịnh thất riêng.
Trưởng lão Padhānikatissa tỉnh giấc, đi đến chư Tỳ khưu ấy quở trách:
- Các vị trở vào tịnh thất với ý định “Sẽ ngủ” đấy à? Hãy nhanh chóng trở ra
hành Pháp Sa môn đi chứ!
Rồi Tôn giả lại chính mình vào tịnh thất ngủ. Các Tỳ khưu đi kinh hành trọn cả
canh giữa, đến canh cuối mới trở vào tịnh thất, và Tôn giả lại thức giấc, đến nơi các
Tỳ khưu ấy, dẫn các vị ấy ra khỏi tịnh thất, rồi tự mình trở vào ngủ tiếp.
Tôn giả Padhānikatissa thường làm như thế, chư Tỳ khưu không thể học hỏi
hoặc Định tâm trên đề mục được, tâm đã bị phóng dật nhiều, chư Tỳ khưu bàn luận
cùng nhau rằng:
- Thầy A Xà Lê của chúng ta đã tinh tấn quá mức như thế. Vậy chúng ta hãy rình
xem Ngài như thế nào?
Khi biết rõ sự việc như thế, các Tỳ khưu bàn luận với nhau:
- Này các đạo hữu ơi! Chúng ta bị tổn hại rồi, thầy A Xà Lê chúng ta chỉ dạy
chúng ta suông thôi, khi chính Ngài lại không thực hành.
Trong số năm trăm vị Tỳ khưu vất vả đó, chẳng có ai chứng đạt Pháp Thượng
nhân cả.
Mãn mùa an cư, chư Tỳ khưu trở về yết kiến Đức Thế Tôn, được Ngài tự thân
đón tiếp thân hữu, Ngài phán hỏi rằng:
- Này các Tỳ khưu! Các thầy đã chuyên cần hành Sa môn Pháp, phải chăng?
Chư Tỳ khưu bạch trình lên Đức Thế Tôn mọi việc, Ngài dạy rằng:
- Thật vậy, này các Tỳ khưu, Tỳ khưu ấy chẳng phải chỉ làm tổn hại các thầy
trong hiện tại, trong quá khứ y cũng đã từng như thế rồi.
Rồi theo lời thỉnh cầu của chư Tỳ khưu, Ngài thuyết giảng rộng rãi Bổn sanh, bắt
đầu bằng kệ rằng:
“Amātāpitusaṃvaḍḍho,
Amācāriyakule vasaṃ;
Nāyaṃ kālamakālaṃ vā,
Abhijāmīti kukkuṭoti”.
“Không được cha mẹ nuôi nấng dạy dỗ, cư ngụ trong nhà thầy giáo của ta, con
gà trống này không biết rõ lúc nào là chánh thời hoặc phi thời”.
Sau khi kể hết Túc sanh truyện về Con Gà Trống Gáy Phi Thời này
(Akālaravakukkuṭa). Bậc Đạo Sư kết luận rằng:
- Này các Tỳ khưu, muốn xứng danh là bậc thầy dạy dỗ kẻ khác, thì phải khéo tự
dạy lấy mình trước đã, người đã khéo dạy mình như thế mới đáng gọi là điều ngự.
Nói rồi, Đức Bổn Sư ngâm kệ rằng:
“Attānañce tathā kayirā, Yathaññamanusāsati; Sudanto vata dametha Attā hi kira duddamo”. | "Hãy tự làm cho mình, Như điều mình dạy người. Khéo tự điều, điều người, Khó thay, tự điều phục !" |
Comments