186. “Na kahāpaṇavassena, Titti kāmesu vijjati; Appassādā dukhā kāmā, Iti viññāya paṇḍito”. | "Dầu mưa bằng tiền vàng, Các dục khó thỏa mãn. Dục đắng nhiều, ngọt ít, Biết vậy là bậc trí." |
187. “Api dibbesu kāmesu, Ratiṃ so nādhigacchati; Taṇhakkayarato hoti, Sammāsambuddhasāvako”. | "Đệ tử bậc Chánh giác, Không tìm cầu dục lạc, Dầu là dục chư thiên, Chỉ ưa thích ái diệt." |
Kệ ngôn Pháp cú nầy Đức Bổn Sư thuyết ra khi Ngài trú tại Jetavana, đề cập đến vị Tỳ khưu không hoan hỷ (trong đời sống Phạm Hạnh).
Vào thời Đức Phật, có vị Tỳ khưu xuất gia, thọ Cụ túc giới, vị Tế Độ Sư bảo
rằng:
- Hiền giả hãy đến nơi ấy để học xiên thuật (uddana).
Vị Tỳ khưu ấy vâng lời. Khi song thân vị ấy lâm trọng bịnh, muốn gặp mặt con,
nhưng không có người đến nhắn tin được, song thân vì thương nhớ vị Tỳ khưu ấy, nên
khi sắp lâm chung, bảo lại với người em trai rằng:
- Nầy em, em hãy dâng y bát đến con trai ta nhé.
Song thân vị ấy trao lại người em số tiền là 100 Kahāpana rồi mệnh chung.
Khi vị Tỳ khưu trở về, người chú quỳ dưới chân vị ấy mà than khóc rằng:
- Bạch Ngài! Vì sầu muộn do thương nhớ Ngài, nên song thân của Ngài đã qua
đời. Cha Ngài có trao lại cho Ngài số tiền là 100 Kahāpana, vậy tôi sẽ phải làm thế
nào với món tiền nầy đối với Ngài đây.
- Nầy chú! Thôi được, tôi chẳng cần chi số tiền ấy đâu.
Thời gian sau, vị ấy suy nghĩ: “Lợi ích chi mà ta phải đi bát từng nhà để nuôi
mạng sống, ta có thể nhờ vào 100 Kahāpana để nuôi mạng sống cũng được. Vậy ta
hãy hoàn tục đi”.
Thế là, vị ấy không còn hoan hỷ trong đời sống phạm hạnh nữa, y bỏ trì tụng
kinh điển và bỏ rơi việc Thiền Định, chẳng bao lâu y trở nên ốm o gầy còm, chư Tỳ
khưu trẻ và các Sa di hỏi thăm, vị ấy bày tỏ ý mình rằng: “Tôi bị cảm dục, tôi muốn
hoàn tục”.
Chư Tỳ khưu cùng các Sa di mang vị Tỳ khưu ấy đến trình bạch cùng với Đức
Thế Tôn. Bậc Đạo Sư phán hỏi rằng:
- Nầy Tỳ khưu! Có thật chăng? Được nghe nói rằng ngươi bị cảm dục nên muốn
lìa bỏ đời sống phạm hạnh.
- Bạch Thế Tôn! Có thật như vậy.
- Nầy Tỳ khưu! Vì sao ngươi lại hành động như thế? Ngươi có chi làm duyên để
nuôi mạng chăng?
- Bạch Thế Tôn! Có.
- Vậy ngươi có cái chi?
- Thưa con có được 100 Kahāpana, bạch Thế Tôn.
- Nếu thế, ngươi hãy mang một số sỏi, ngươi hãy tính thử xem. Ngươi có thể
nuôi mạng sống với số Kahāpana bấy nhiêu chăng? Hay là không thể đủ nuôi mạng
sống.
Vị Tỳ khưu ấy mang sỏi đến, Bậc Đạo Sư phán dạy y rằng:
- Ngươi hãy bỏ ra 50 đồng vàng mua vật thực trước, bỏ ra 25 đồng vàng mua đôi
bò, bỏ ra bao nhiêu đây để mua hạt giống, bấy nhiêu đây để mua ách và cày, bấy
nhiêu mua cuốc, bấy nhiêu mua rựa và búa. Khi ngươi tính như vậy rồi, thì 100
Kahāpana nầy cũng không đủ được.
Rồi Bậc Đạo Sư phán dạy vị Tỳ khưu ấy rằng:
- Nầy các Tỳ khưu! Số Kahāpana mà ngươi có được quá ít, ngươi nhờ số
Kahāpana nầy để tầm cầu thì làm sao thỏa mãn được. Được nghe rằng: Thời trước bậc
trí làm Vua Chuyển Luân, chỉ cần vỗ tay thì mưa bảy báu rơi xuống ngập đến ngang
lưng trong khoảng 12 do tuần, dù cho vị Chuyển Luân Vương ấy làm chúa nữa cõi
Đao Lợi suốt khoảng thời gian của 36 vị Đế Thích, nhưng cũng không hề thỏa mãn,
phải mệnh chung.
Theo lời thỉnh cầu của chư Tỳ khưu, Đức Thế Tôn thuyết lên Bổn Sanh Đức Vua
Mandhātu theo chi tiết rằng:
“Mặt trời và mặt trăng (thường xoay tròn) rọi sáng các hướng như thế nào, tất
cả chúng sanh sống trên trái đất nầy thường là kẻ nô lệ của Vua Mandhātu như vậy”.
Rồi Ngài tuyên thuyết lên kệ ngôn rằng:
186. “Na kahāpaṇavassena, Titti kāmesu vijjati; Appassādā dukhā kāmā, Iti viññāya paṇḍito”. | "Dầu mưa bằng tiền vàng, Các dục khó thỏa mãn. Dục đắng nhiều, ngọt ít, Biết vậy là bậc trí." |
187. “Api dibbesu kāmesu, Ratiṃ so nādhigacchati; Taṇhakkayarato hoti, Sammāsambuddhasāvako”. | "Đệ tử bậc Chánh giác, Không tìm cầu dục lạc, Dầu là dục chư thiên, Chỉ ưa thích ái diệt." |
Kommentare