“Uṭṭhānakālamhi anutthāno Yuvā balī ālasiyaṃ upeto, Saṃsannasaṅkappamano kusīto Paññāya maggaṃ alaso na vindati”. | "Khi cần, không nỗ lực, Tuy trẻ mạnh, nhưng lười Chí nhu nhược, biếng nhác. Với trí tuệ thụ động, Sao tìm được chánh đạo ?" |
Kệ Pháp cú nầy, Đức Bổn Sư đã thuyết ra khi Ngài ngự tại Jetavana, đề cập đến Đại Đức Tissa Padhāna kammika (Tinh Cần khổ hạnh).
Tương truyền rằng: Có năm trăm công tử con nhà gia thế, cư ngụ trong thành
Sāvatthī, sau khi xuất gia với Đức Bổn Sư, đã thụ huấn đề mục Chỉ quán và đi vào
rừng hành đạo. Trong số đó có một số rớt lại phía sau, kỳ dư đều hành Sa môn pháp
trong rừng và chứng đắc A La Hán Quả. Các Ngài trở về thành Sāvatthī với ý nghĩ:
- Chúng ta sẽ báo tin mừng đắc quả cho Đức Bổn Sư hay.
Khi về còn cách Sāvatthī độ một do tuần, các Ngài đi trì bình ở một thôn trang,
một cận sự nam trong thấy quý Ngài, đã hộ độ cơm, cháo, bánh trái… Sau khi nghe
kinh phúc chúc, lại thỉnh chư Tỳ khưu nhận vật thực vào ngày mai.
Trong ngày ấy chư Tỳ khưu về đến thành Sāvatthī, sau khi cất dẹp y bát, vào xế
chiều đến yết kiến Đức Thế Tôn, đảnh lễ rồi ngồi xuống một bên. Đức Bổn Sư rất
hoan hỷ đối với đoàn khách Tăng, niềm nở tiếp đãi, chuyện trò thân mật với chư
Tăng. Khi ấy có vị Tỳ khưu là bạn cũ của chư Tăng nầy, nhưng vì giải đãi mà rớt lại
phía sau, tự nghĩ rằng:
- Đức Bổn Sư không đủ lời lẽ để tiếp đãi, chuyện trò thân mật với các vị này.
Còn đối với ta, có lẽ vì ta chưa đắc Đạo quả nên Ngài không nói lời nào cả. Nội ngày
mai ta sẽ hành cho đắc quả A La Hán để được Ngài nói chuyện với ta.
Đoàn Tăng khách sau cuộc hàn huyên, cáo từ Đức Thế Tôn lui ra, bạch rằng:
- Bạch Ngài! Trên đường về chùa, chúng con được một thiện nam cung thỉnh
nhận vật thực vào ngày mai. Vậy sáng sớm mai, chúng con sẽ đi đến đó.
Khi ấy, một vị Tỳ khưu của chư Tăng vì thức đi kinh hành suốt đêm, đến khuya
mòn mỏi, phát sanh hôn trầm, té xuống một tảng đá bằng phẳng ở đầu đường kinh
hành và bị gãy xương bắp vế. Vị ấy kêu thét lên một tiếng lớn. Các Tỳ khưu khách
nhận ra tiếng kêu của Đại Đức Tissa, nên đốt đèn lên, tìm thuốc, săn sóc, băng bó vết
thương cho Đại Đức Tissa. Khi công việc đã xong thì mặt trời đã lên cao, chư Tăng
không còn đủ thời giờ đi đến làng ấy khất thực nữa.
Đức Bổn Sư thấy vậy, hỏi chư Tăng rằng:
- Nầy các Tỳ khưu! Các thầy không đi đến làng nhận vật thực ư?
- Bạch Ngài, không ạ. – Chư tăng thuật chuyện đến Đức Thế Tôn.
- Nầy các Tỳ khưu! Không phải đây chỉ là lần đầu mà vị ấy làm trở ngại việc
nhận thực thí của chư Tăng. Mà xưa kia thầy ấy cũng đã từng thế rồi.
Theo lời thỉnh cầu của chư Tăng, Ngài thuyết lên tiền tích rằng:
“Yo pubbe karanīyāni
Paccha so kātumicchāti
Varanakatthaṃ bhañjova
Sa pacchā anutappatīti”.
“Ai việc phải làm trước
Về sau mới muốn làm
Như bẻ củi Varana
Nó về sau bị khổ”.
Rồi Ngài giảng rộng Bổn sanh rằng: Theo truyền thuyết: Thưở xưa, chư Tăng
này cũng là năm trăm thanh niên, chàng trai lười biếng nay là Tỳ khưu Tissa, Giáo Sư
năm xưa nay là Đấng Như Lai vậy.
Để kết thúc câu chuyện, Đức Bổn Sư dạy rằng:
- Nầy chư Tỳ khưu! Kẻ không thức dậy khi đến thời cần thức dậy, kẻ lười biếng,
ý chí nhu nhược, kẻ ấy không bao giờ phát triển được Thiền Định hay giác ngộ Đạo
quả Níp Bàn cùng các pháp Thượng nhân khác.
Rồi Ngài ngâm lên kệ ngôn rằng:
“Uṭṭhānakālamhi anutthāno Yuvā balī ālasiyaṃ upeto, Saṃsannasaṅkappamano kusīto Paññāya maggaṃ alaso na vindati”. | "Khi cần, không nỗ lực, Tuy trẻ mạnh, nhưng lười Chí nhu nhược, biếng nhác. Với trí tuệ thụ động, Sao tìm được chánh đạo ?" |
Comments