“Appamatto pamattesu, Suttesu bahujāgaro; Abalassaṃ’va sīghasso Hitvā yāti sumedhasoti”. | Tinh cần giữa phóng dật, Tỉnh thức giữa quần mê. Người trí như ngựa phi, Bỏ sau con ngựa hèn. |
Kệ Pháp Cú nầy, Đức Bổn Sư thuyết ra khi Ngài an ngự tại Jetavana. Đề cập đến
hai vị Tỳ khưu bạn đồng tu.
Tương truyền rằng: Hai vị Tỳ khưu nầy, sau khi thọ huấn đề mục tham thiền nơi
Đức Bổn Sư, đồng vào ngự nơi một ngôi Thiền lâm Tịnh xá.
Một trong hai vị dùng thời gian của mình bằng cách đi kiếm củi khô về bỏ trong
lò sưởi, rồi ngồi hơ cho ấm vừa nói chuyện khào với mấy ông Sa di trẻ tuổi suốt cả
canh một. Còn vị kia là người hành Sa môn pháp. Cố khuyên cần nhắc nhở bạn mình
rằng: “Nầy đạo hữu! Đừng làm như vậy, quả thật người dể duôi hằng đi vào bốn ác
đạo, như đi về nhà của mình và không thể hưởng hồng ân của chư Phật”.
Vị Tỳ khưu lười biếng không thèm đếm xỉa đến lời khuyên của bạn, cứ tiếp tục
ngồi hơ ấm kế bên lò sưởi.
Vị siêng tu thấy mình cứ nói hoài cũng vô ích, bèn một mình hằng Sa môn pháp,
không dám giải đãi.
Đến cuối canh một vị nầy nghỉ đi kinh hành vì tới giờ vào cốc, thì vị kia cũng
nghỉ hơ ấm.
Vị lười biếng tự nghĩ: “Nầy Mahākusīta (Đại Lân), người vào rừng thanh vắng là
để ngủ cho yên giấc, còn việc thọ huấn đề mục tham thiền nơi Đức Phật, ráng thức cả
đêm ngày mà hành Sa môn pháp thì không nên đâu…”. Nói rồi vị ấy đi về cốc riêng
để ngủ. Còn vị kia, sau khi kinh hành trong canh đầu, ngồi nghỉ trong canh giữa đến
canh chót thì hành Sa môn pháp. Nhờ chuyên cần như thế mãi không bao lâu vị siêng
tu đắc quả A La Hán với Tuệ phân tích. Vị lười biếng thì vẫn dể duôi, hoang phí thời
giờ của mình.
Mãn kỳ an cư, hai vị đồng tu cùng về đảnh lễ yết kiến Đức Thầy và ngồi qua một
bên.
Đức Bổn Sư tiếp chuyện thân mật với hai vị Tỳ khưu và hỏi: “Nầy các Tỳ khưu!
Các ông có chuyên cần hành Sa môn pháp không? Các ông có đạt đến mục đích cứu
cánh của người xuất gia chưa?”.
Vị Tỳ khưu phóng dật bèn đáp trước rằng: “Bạch Ngài! Ông ấy đâu có chuyên
cần, kể từ lúc ra hành đạo cho tới nay ông ta chỉ có nằm ngủ mãi cho hết ngày, hết giờ
mà thôi?”.
- Thế còn ông làm những gì?
- Bạch Ngài! Lúc rảnh con đi tìm củi khô đem về chụm trong lò sưởi, ngồi hơ
ấm trong canh đầu, trải qua thời gian không nằm như thế.
Khi ấy, Đức Bổn Sư khiển trách vị nầy rằng: “Ta là người chuyên cần, còn
người chuyên cần ông lại cho là buông lung. Ông ở gần cái trại ta cũng như con ngựa
gầy yếu, chậm lụt, còn con ta sánh với ông như con tuấn mã thần tốc, lanh lẹ, thắng bỏ
bạn rất xa”.
Phán rồi, Đức Bổn Sư nói kệ ngôn rằng:
“Appamatto pamattesu,
Suttesu bahujāgaro;
Abalassaṃ’va sīghasso,
Hitvā yāti sumedhasoti”.
Tinh cần giữa phóng dật,
Tỉnh thức giữa quần mê.
Người trí như ngựa phi,
Bỏ sau con ngựa hèn.
Comments