Muñca pure muñca pacchato, Majjhe muñca bhavassa pāragu; Sabbattha vimuttamānaso. Na puna jātijaraṃ upehisi”. | "Bỏ quá, hiện, vị lai, Ðến bờ kia cuộc đời, Ý giải thoát tất cả, Chớ vướng lại sanh già." |
Pháp Cú nầy được Đức Đạo Sư thuyết ra khi Ngài ngự tại Veḷuvana, đề cập đến Công tử Uggasena.
Tương truyền rằng: Vào thưở ấy, trong thành Rājagaha cứ khoảng sáu tháng hay
là một năm, thì có đoàn hát khoảng 500 người đến kinh thành Rājagaha để trình diễn
những tiết mục độc đáo hầu Đức Vua thưởng thức, biểu diễn trong cả 7 ngày đêm, và
họ được Đức Vua ban thưởng rất nhiều vàng ngọc. Sự ban thưởng của Đức vua rất dồi
dào, khi đại chúng đến xem biểu diễn nghệ thuật ấy cũng ban thưởng và thường đại
chúng mang cả giường, ghế dài… đến nơi trình diễn xem và nghỉ tại nơi ấy.
Trong đoàn xiếc ấy có một cô vũ nữ chuyên nghề nhào lộn trên không trung,
nàng bắc một tấm ván ngang qua hai thanh tre cao, nàng vừa đi, nhào vừa ca hát trên
tấm ván ấy, hay là vũ những vũ khúc điêu luyện trên không qua hai thanh ván ấy.
Trong thành Rājagaha có một công tử tên Uggasena, chàng là con một Đại
Trưởng giả trong thành. Khi chàng đi đến vui chơi lễ hội, nhìn thấy nàng vũ nữ biểu
diễn nghệ thuật nhào lộn trên không trung, với những độc tác uyển chuyển , mềm mại,
nên tâm chàng phát sanh ái luyến. Công tử Uggasena bị ái nhiễm tấn công tâm quá
mức, khi trở về nhà chàng suy tưởng đến hình bóng của nàng vũ nữ rằng:
- Nếu ta không được nàng vũ nữ ấy, chắc là ta phải chết thôi.
Chàng sầu não, nằm tuyệt thực với dáng ủ rũ. Song thân chàng gặn hỏi chàng
rằng:
- Nầy con thân! Con đang bị bịnh chi thế?
- Thưa cha mẹ! Nếu con không được nàng vũ nữ đó làm vợ, chắc là con sẽ chết
thôi.
- Nầy con thân! Con chớ nên ao ước như thế, cha mẹ sẽ tìm cho con một cô tiểu
thư môn đăng hộ đối với nhà ta.
Bỏ mặc lời khuyên của cha mẹ ngoài tai, chàng Uggasena vẫn im lặng, mơ tưởng
đến hình bóng của nàng vũ nữ ấy.
Song thân chàng khuyên giải chàng phiều phen nhưng không được, không thể
làm cho chàng thay đổi ý niệm, nên nhờ những thân hữu của chàng đến khuyên giải
chàng. Vẫn vô ích, chàng khăng khăng giữ mãi ý định của mình.
Cuối cùng hai ông bà Trưởng giả đành nhờ người thân đi đến đoàn hát gặp người
Trưởng đoàn trao cho ông ta một ngàn đồng vàng, mời ông đến nhà nói rằng:
- Nầy ông! Ông hãy nhận số tiền nầy đi, rồi hãy gả con gái ông cho con chúng
tôi đi.
- Thưa bà! Cho dù tôi nhận số tiền lớn như vầy, nhưng tôi không thể gả con gái
mình cho công tử được. Vì nếu vắng con gái tôi thì đoàn hát sẽ thất thu ngay, nó là cột
trụ của đoàn đấy.
- Nầy ông, chớ nên như vậy, nếu con trai tôi không cưới được con gái ông, nó sẽ
chết mất.
- Thưa ông bà, nếu công tử không cưới được con gái tôi thì sẽ chết, thế thì công
tử hãy theo đoàn hát của chúng tôi đi. Bấy giờ chúng tôi sẽ gả con gái cho cậu ấy.
Song thân chàng báo lại cho chàng biết sự việc ấy. Công tử Uggasena bảo rằng:
- Nếu thế, con sẽ theo đoàn hát ấy.
Và công tử đã đi theo đoàn hát ấy, mặc cho những lời khuyên giải tha thiết của
song thân chàng. Người chủ gánh xiếc gả con cho công tử Uggasena như lời hứa.
Công tử cùng đoàn hát trôi nổi lang bạc qua các làng mạc, thị trấn, kinh thành để biểu
diễn nghệ thuật nhào lộn trên không. Nàng vũ nữ làm vợ công tử chẳng bao lâu thì có
mang và hạ sanh một đứa bé trai. Một hôm, nàng cùng với con đùa giỡn, ngoảnh ra
thấy công tử đang lấy cỏ cho bò ăn và chất những tặng phẩm lên xe, nàng hát trêu cợt
chồng rằng:
- Nầy con! Con của người giữ xe, con của người chất hàng, con của người chẳng
biết làm chi cả.
Nghe câu hát cợt đùa ấy, công tử Uggasena hổ thẹn hỏi vợ rằng:
- Có phải nàng hát trêu cợt ta chăng?
- Nầy anh, sự thật là như vậy.
- Nếu là như thế, anh sẽ bỏ ra đi.
- Nầy anh, sự ra đi hay ở lại của anh có làm thiệt thòi hay lợi ích chi cho đoàn
đâu.
Thế rồi, nàng lại tiếp tục nô đùa cùng con với những câu hát trêu cợt chồng như
thế. Được biết rằng: Nàng vũ nữ ấy ỷ vào nhan sắc cùng với nghệ thuật nhào xiếc của
mình ở trên không trung, nên chẳng nể nang chi chồng cả, bất cứ là chuyện gì. Công
tử Uggasena suy nghĩ: “Nàng nầy kiêu hãnh như thế do dựa vào cái chi nhỉ?”. Chàng
được biết rằng: “Do nghệ thuật nhào xiếc trên không”. Chàng suy nghĩ tiếp: “Thôi
được, ta sẽ cố gắng học lấy nghệ thuật nầy”.
Chàng đi đến cha vợ học nơi ông ta tài nghệ, sở trường của cha vợ cho đến khi
thành thục thông thạo. Và chàng trở thành một nghệ thuật gia nhào xiếc trên hư không
xuất sắc. Theo đoàn hát chàng lang bạt khắp nơi, tuần tự trở lại thành Rājagaha. Bấy
giờ chàng thông báo:
- Kể từ hôm nay trở đi, sau bảy ngày nữa, công tử Uggasena sẽ biểu diễn nghệ
thuật trên hư không. Đại chúng hãy đến xem tài nghệ của công tử Uggasena.
Vào ngày thứ bảy, khi đại chúng tụ hội đông đảo nơi biểu diễn, công tử
Uggasena đi đi lại lại trên hai tấm ván cao 60 hắc tay (30 mét), và chàng đứng trên
tấm ván ấy.
Cũng trong ngày hôm ấy, vào buổi hừng đông, Đức Thế Tôn dùng Phật trí tỏa ra
khắp thế gian, tìm người hữu duyên nên tế độ. Ngài thấy Uggasena rong võng trí của
mình, Ngài quán xét rằng: “Nguyên nhân nào đây?”, Ngài biết được rằng: “Hôm nay
thanh niên Uggasena đứng trên tấm ván để biễu diễn nghệ thuật nhào lộn, đại chúng
hội họp tại nơi ấy để xem y biểu diễn. Như Lai sẽ thuyết lên bốn câu kệ ngôn trong hội
chúng ấy, sẽ có 84 ngàn chúng sanh chứng ngộ chánh Pháp, cả thanh niên Uggasena
cũng chứng đạt A La Hán Quả”.
Vào sáng ngày, Đức Thế Tôn cùng chư Tỳ khưu đi vào thành khất thực. Bấy giờ,
công tử Uggasena đang ra hiệu cho đại chúng hãy chú ý, chàng sẽ biểu diễn nghệ
thuật trên hư không. Chàng nhào lộn trên hư không bảy vòng, rơi xuống tấm ván bắt
cao 60 hắc tay. Đại chúng chưa kịp vỗ tay hoan hô tán thán, thì Đức Thế Tôn cùng
chư Tăng ngự đến, Ngài dùng thần lực khiến cho đại chúng không màng đến
Uggasena nữa, chỉ chú tâm vào đoàn Tăng lữ có Đức Phật đang dẫn đầu. Khi ấy, công
tử Uggasena trông thấy cảnh nầy, tâm tư chàng sầu muộn, vô cùng chán nản nghĩ
rằng: “Đại chúng nầy chẳng màng gì ta cả, nghệ thuật nầy ta chỉ biểu diễn tại đây mỗi
năm có một lần. Thế nhưng khi bậc Đạo Sư ngự đến thì đại chúng không chú ý gì đến
ta, chỉ chú tâm chiêm ngưỡng Ngài và chư Tăng thôi. Sự biểu diễn nghệ thuật nầy của
ta thật vô ích thay”.
Biết được ý nghĩ của Uggasena, Ngài dạy Trưởng lão Moggallāna:
- Nầy Moggallāna, hãy nói với Uggasena như thế nầy: “Ngươi hãy biểu diễn tài
nghệ nhào lộn trên không đi”.
Trưởng lão Moggalāna vâng lịnh dạy của Đức Thế Tôn, đi đến nói với Uggasena
bằng kệ ngôn rằng:
“Mời Uggasena người nhảy múa, người có nhiều sức mạnh, xin người hãy nhìn
đây, xin người hãy làm cho đại chúng vui thích phấn khởi đi”.
Công tử Ugganesa nghe Trưởng lão nói như thế, chàng khởi hoan hỷ tâm rằng:
“Bậc Đạo Sư muốn xem tài nghệ của ta”. Chàng đứng yên trên tấm ván, nói kệ ngôn
rằng:
“Xin mời Ngài Moggallāna, bậc có nhiều trí tuệ, có nhiều thần thông, xin Ngài
hãy nhìn đây, tôi sẽ làm cho hội chúng vui thích và phấn khởi”.
Liền đó, Bậc Đạo Sư phán dạy y rằng:
- Nầy Uggasena! Lẽ thường người trí hằng dứt bỏ sự luyến ái đối với các uẩn và
ba thời quá khứ, vị lai và hiện tại để thoát khỏi mọi khổ đau sầu muộn như sanh, già…
Comments