Na taṃ mātā pitā kayirā, Aññe vāpi ca ñātakā; Sammāpaṇihitaṃ cittaṃ, Seyyaso naṃ tato kare’ti | Điều mẹ, cha, bà con, Không có thể làm được, Tâm hướng chánh làm được, Làm được tốt đẹp hơn. |
Kệ Pháp Cú nầy, Đức Bổn Sư đã thuyết ra nhân câu chuyện phát khởi từ thành
Soreyya (Tu Lệ Da), về sau chấm dứt tại thành Sāvatthī (Xá Vệ).
Trong thời Đức Chánh Biến Tri an cư gần thành Sāvatthī. Trong thành Soreyya,
có công tử con nhà triệu phú Soreyya, cùng với người bạn ngồi chung một cỗ xe nhỏ,
nhanh lẹ, gọn gàng đã dắt theo rất đông bộ hạ tùy tùng đi ra phía ngoài thành để tắm.
Ngay lúc đó, Đại đức Mahākaccāyana đang đứng ngoài cổng thành đắp y Tăng
Già Lê (Saṅghāṭi) lên mình, định vào thành Soreyya để khất thực, thân sắc của Đại
đức sáng đẹp tợ vàng ròng.
Công tử Soreyya trông thấy Đại đức cởi trần, ước thầm: “Cha! Phải chi Đại đức
nầy là vợ của mình hoặc là vợ mình có được thân hình sáng đẹp như thân hình của
Đại đức nầy”.
Vì nghĩ quẩy như thế, công tử mất hết cả nam tướng đột nhiên biến thành một
tiểu thơ, hết sức hổ thẹn, Soreyya tuột xuống xe bỏ trốn.
Cả đoàn tùng giả đều thấy tiểu thư, nhưng không ai nhìn ra đó là công tử của
mình, nên ngơ ngác hỏi chuyền nhau: “Cái gì thế? Cái gì thế?”.
Người nam hóa nữ nầy đi thẳng một mạch đến thành Takkasilā, chẳng từ giã
người bạn cũ của mình, báo hại chàng ta đi tìm công tử Soreyya khắp vùng lân cận
chung quanh mà chẳng hề gặp.
Sau khi tắm trở về, nghe Trưởng giả hỏi:
- Còn công tử ở đâu?
Nhóm bộ hạ đáp: “Chúng con tưởng rằng công tử tắm xong trở về nhà trước
rồi!”.
Khi hay tin con mình mất tích, ông triệu phú cho người đi tìm công tử khắp nơi
nhưng không gặp, thì buồn rầu than khóc, rồi nấu cơm cúng quảy vì nghĩ rằng công tử
đã chết chìm.
Tiểu thư Soreyya đi đường gặp một đoàn lái buôn, bèn đi bộ theo sau chiếc xe
của ông đoàn trưởng, nhiều người trông thấy tiểu thư liền hỏi rằng:
- Cô gái đi theo xe chúng tôi, cô là con nhà ai chúng tôi không biết?
- Mấy ông cứ đánh xe đi đi, để tôi đi bộ cũng được.
Nhưng đi lâu mỏi chân, tiểu thư cởi chiếc nhẫn đeo ở ngón tay ra đổi lấy một
chỗ ngồi trên xe.
Những lái buôn suy nghĩ: “Trong thành Takkasilā có công tử là con nhà triệu
phú của ta chưa có đôi bạn, để ta làm mối chỉ xe tơ cho cô nầy với công tử. Chắc ta sẽ
được trọng thưởng”.
Thế là họ đi ngay đến công tử nói rằng:
- Thưa ông chủ! Hôm nay chúng tôi đưa về cho ông chủ một bảo nữ (itthīratana).
Nghe vậy, công tử cho mời tiểu thư Soreyya đến để công tử xem mặt. Khi thấy
tiểu thư trẻ trung xinh đẹp, duyên dáng, công tử sanh lòng yêu mến, bèn nhận cưới
làm chánh thất.
(Hiện tượng nam hóa nữ hay nữ hóa nam rất thông thường, mặc dầu là khó thấy.
Thật vậy, không hề có việc người nam nào chưa từng hóa thành nữ, và cũng không hề
có người nữ nào mà không hóa thành nam. Quả nhiên, những người nam đã gian dâm
với vợ kẻ khác, sau khi mệnh chung phải thọ khổ hàng trăm kiếp, nằm trong địa ngục
và khi tái sanh làm người thì phải mang thân phụ nữ. Chính Đại đức Ānanda là bậc
Thánh Thinh Văn đã hoàn thành pháp độ sau một trăm ngàn đại kiếp, nhưng khi còn
luân hồi cũng có lần phạm tội tà dâm trong kiếp sanh làm con người thợ rèn. Sau khi
mãn kiếp đọa sa vào địa ngục, thọ khổ đền tội xong, do nghiệp còn dư sót, còn phải
mang thân phụ nữ, làm vợ người nam trong mười bốn kiếp và trải qua thêm bảy kiếp
nữ nhân nữa mới được trở lại làm người nam.
Những phụ nữ, sau khi làm các việc lành như bố thí, trì giới… không muốn
mang thân người nữ, nên phát nguyện rằng: “Do phước báu của chúng tôi ngày hôm
nay, xin cho chúng tôi được tái sanh làm nam nhân trong ngày vị lai”, (Idaṃ no
puññaṃ purisattabhāvapaṭilābhāya saṃvattatūti), thì sau khi chết được hóa thân thành
nam tử. Chư thiên nữ hầu hạ Thiên Vương cũng do sự hành đạo chơn chánh mà được
hóa sanh thành thiên tử.
Công tử Soreyya nầy vì một lúc dấy ý nghĩ xằng đối với Ngài Mahākaccāyana
mà trong kiếp hiện tại hóa thành nữ nhân).
Ăn ở với con ông triệu phú trong thành Takkasilā, cô Soreyya có thai, mãn mười
tháng cô sanh con trai, khi đứa con đầu biết đi lẫm đẫm thì cô lại sanh thêm một đứa
con trai nữa.
Thế là cô làm mẹ hai đứa con trai, nếu tính chung trước đó, khi còn là công tử
Soreyya cô có được hai con trai, thì cô có tất cả là bốn người con trai.
Lúc bấy giờ, chàng thanh niên bạn cố tri của cô đang ngồi trên một cỗ xe nhỏ,
dẫn đầu năm trăm cỗ xe bò. Chàng từ thành Soreyya sanh thành Takkasīla. Khi đoàn
xe đi vào trong thành, cô Soreyya đứng trên tầng chót tòa lâu đài của mình, mở cửa sổ
nhìn xuống đường phố, trông thấy thanh niên thì nhận ra được bạn cố tri, bèn sai nữ tỳ
đi mời thanh niên lên lầu thượng, khoản đãi niềm nở, trọng hậu.
Thanh niên không biết chủ nhân nên hỏi:
- Thưa bà! Bà chưa từng tiếp xúc với chúng tôi lần nào, tại sao bà lại hậu đãi
chúng tôi như thế nầy, hay là có quen biết với chúng tôi chăng?
- Vâng thưa công tử tôi có quen biết với công tử, phải công tử ở thành Soreyya
không?
- Dạ phải, thưa bà.
Bà chủ nhà lại hỏi thăm tình hình sức khỏe của song thân, của vợ con công tử
Soreyya. Công tử đáp:
- Dạ thưa bà, tất cả đều bình an vô bịnh… Thưa bà, bà cũng có quen biết với nhà
ông triệu phú ấy nữa sao?
- Dạ thưa công tử, tôi biết ông bà có một cậu công tử. Cậu ấy hiện giờ ở đâu?
- Bà ơi! Cậu ấy mất rồi, xin bà đừng nhắc đến nữa. Một hôm tôi với công tử
cùng ngồi chung trên cỗ xe nhỏ, đi ra ngoài thành để tắm. Thế rồi, cậu ấy mất tích
chúng tôi không biết cậu ấy đi đâu, tìm khắp quanh vùng cũng không gặp cậu ấy. Về
báo tin cho ông bà Trưởng giả, hai ông bà khóc lóc thở than, rồi lo liệu ma chay cầu
siêu cho cậu…
- Thưa ông, chính tôi là công tử Soreyya đây.
- Thưa bà! Bà có tỉnh trí không? Mà sao bà lại nói như thế. Bạn của tôi là một
công tử khôi ngô tuấn tú, đẹp như Thiên tử cõi Thượng thiên kia mà.
- Thưa công tử, chính tôi là cậu ấy, không dám nói ngoa.
Cậu công tử không tin lại hỏi:
- Sao lạ kỳ vậy?
- Ngày ấy, công tử có thấy Đại đức Mahākaccāyana chớ?
- Vâng, tôi có thấy.
- Tôi đã ngắm nhìn Ngài Đại đức, rồi ước ao rằng: “Chà phải chi Đại đức làm vợ
mình, hay là vợ mình có thân hình đẹp đẽ như của Đại đức”, vừa nghĩ quấy như vậy,
thì nam tướng biến mất và nữ tướng của tôi hiện rõ rệt ra. Khi ấy, tôi quá hổ thẹn,
khôn dám nói ra cho ai biết cả, bỏ chạy lánh đi chỗ khác đó công tử.
- Ôi thôi! Bạn tệ quá đỗi tệ, tại sao lúc bấy giờ bạn không cho tôi hay? Bây giờ
bạn đã sám hối với Ngài Đại đức chưa?
- Thưa công tử chưa, công tử biết đại đức bây giờ ở đâu không?
- Ngài đang cư ngụ trong thành nầy.
- Nếu Đại đức có trì bình ngang đây. Tôi sẽ xin đặt bát Ngài, cúng dường đến
Ngài.
Công tử đến chỗ ngụ của Đại đức, đảnh lễ Ngài rồi ngồi nép qua một bên, bạch
rằng:
- Bạch Ngài, xin thỉnh Ngài ngày mai nầy đến thọ bát nơi nhà con.
- Nầy công tử, ngươi từ xa đến đây phải chăng?
- Bạch ngài! Xin Ngài đừng hỏi con về việc ấy, chỉ xin thỉnh Ngài ngày mai nầy
thọ bát nơi nhà con.
Đại đức im lặng nhận lời.
Công tử trở về nhà sắp đặt lễ vật cúng dường trọng thể đến Đại đức. Hôm sau,
Đại đức đi ngay đến nhà của công tử. Sau khi thỉnh Đại đức an tọa và cúng dường
thực phẩm thượng vị đến Đại đức, công tử dắt cô Soreyya ra quỳ mọp dưới chân Đại
đức: “Bạch Ngài, xin Ngài thứ tội cho bạn con”.
- Chuyện chi thế?
- Bạch ngài! Cô nầy đây, trước kia là một người nam, bạn thân thiết của con, có
lỡ nhìn trộm Ngài và ước quẩy như vậy, thành ra mất hết nam tính, hóa ra thân nữ
nhân, xin Ngài xá tội.
- Thôi hãy đứng dậy, ta miễn thứ cho cô đó.
Đại đức vừa dứt lời thì tiểu thư Soreyya hoàn hình công tử trở lại như trước.
Sau khi ấy, công tử Takkasilā nói với công tử Soreyya:
- Nầy bạn, hai đứa con nầy do tôi và bạn sanh ra, hoàn thai và hoàn dưỡng
chúng, sanh dưỡng cũng đạo đồng, chúng nó là con của chúng ta, vậy chúng ta cứ tiếp
tục chung sống ở đây bạn đừng ngại chi cả.
- Bạn à! Tôi đã sống một kiếp là nam nhân, sau đó là nữ nhân và bây giờ trở lại
thân nam nhân như trước. Ba lần thay đổi xác thân. Lần đầu tôi là cha hai đứa con trai,
lần sau là mẹ hai đứa con trai khác, cho nên bây giờ đây tôi đã chán ngán đời sống tại
gia. Thôi bạn đừng cố gắng lưu tôi lại làm gì. Tôi sẽ đến xuất gia với Ngài Đại đức,
hai đứa con nầy xin bạn ráng nuôi nấng, dạy dỗ, đừng bỏ chúng vất vả tội nghiệp.
Nói rồi, công tử Soreyya hôn hít, nựng nịu hai đứa con trai, đoạn nắm tay chúng
giao trả tận tay cha chúng, rồi từ giã ra đi đến xuất gia với Ngài Đại đức.
Đại đức cho công tử xuất gia làm Sa di, về sau cho thọ Cụ túc giới, rồi dắt đệ tử
lần lượt du hành về thành Sāvatthī.
Từ đấy, người ta gọi vị tân Sư nầy là Tỳ khưu Soreyya.
Hiện tượng biến nam thành nữ của Đại đức Soreyya lúc Ngài chưa xuất gia đã
làm chấn động dư luận trong xứ. Thiên hạ đua nhau đến hỏi Đại đức:
- Bạch Ngài! Chúng tôi nghe đồn rằng: Ngài đã hóa nữ, rồi lại hóa nam. Chuyện
ấy có thật chăng?
- Quả thật như thế, nầy đạo hữu.
- Bạch Ngài, nếu quả thật vậy, trong hai đợt con ấy, một đợt do Ngài hoài thai và
một do hột giống của Ngài, Ngài thương lớp con nào hơn?
- Nầy đạo hữu, những con do tôi sanh thì thương nhiều hơn.
Hết kẻ nầy đến kẻ khác, những kẻ hiếu kỳ luôn luôn tìm gặp Đại đức Soreyya
chỉ hỏi bấy nhiêu đó thôi. Đại đức phải lặp đi lặp lại mãi câu trả lời: “Con lọt lòng thì
thương hơn”. Vừa thẹn vừa bực, Đại đức tìm lãng vào chỗ thanh vắng để dễ bề hành
đạo.
Nhờ hạnh độc cư, Đại đức Soreyya an tâm, quán sự sanh diệt của danh sắc trong
tự ngã, chứng đắc A La Hán quả với Tuệ phân tích.
Sau đó, cũng còn nhiều kẻ đến hỏi Ngài nữa:
- Bạch Đại đức nghe đồn rằng: Ngài đã biến tính như thế, có đúng không?
- Quả có thế, nầy đạo hữu.
- Vậy trong hai lớp con của Ngài, Ngài thương đứa nào nhiều hơn?
- Ta không còn yêu thương lớp con nào nữa cả.
Chư Tăng nghe được câu hỏi trả lời của Đại đức bèn tố cáo với Đức Bổn Sư:
- Bạch Ngài! Tỳ khưu nầy đại vọng ngữ, những ngày trước đây ông mới nói:
“Con lọt lòng thì thương hơn”. Hôm nay ông lại nói: “Không còn thương con nào
hết”. Thế là ông ta dám khoe dối pháp cao nhân, bạch Ngài.
Đức Bổn Sư phán: “Nầy các Tỳ khưu! Con trai của Ta không khoe dối pháp cao
nhân, nhờ chánh niệm chánh chơn, con ta đã kiến đạo, nên từ đó về sau không còn
thương mến con nào nữa cả. Thật thế, sự nghiệp là thánh sản mà cả cha lẫn mẹ không
thể tạo được cho những chúng sanh nầy, thì chỉ có nội tâm chơn chánh của họ đã ban
bố cho họ mà thôi”.
Để giải rộng luận đề trên, Đức Bổn Sư thuyết pháp thoại và đọc lên kệ rằng:
“Na taṃ mātā pitā kayirā,
Aññe vāpi ca ñātakā;
Sammāpaṇihitaṃ cittaṃ,
Seyyaso naṃ tato kare’ti”.
Điều mẹ, cha, bà con,
Không có thể làm được,
Tâm hướng chánh làm được,
Làm được tốt đẹp hơn.
Comments