Na paresaṃ vilomāni, Na paresaṃ katākataṃ; Attano’va avekkheyya, Katāni akatāni ca | Không nên nhìn lỗi người, Người làm hay không làm, Nên nhìn tự chính mình. Có làm hay không làm. |
Kệ Pháp Cú nầy, Đức Bổn Sư đã thuyết ra khi Ngài an ngự gần thành Sāvatthī,
đề cập đến tu sĩ Pāṭika (Tiểu Điệp).
Tương truyền rằng: Trong thành Sāvatthī có một bà thí chủ hằng chu cấp cho
một tu sĩ ngoại đạo thường xuyên, tên ông ấy là Pāṭika (Tiểu Điệp) mà bà nhận làm
con nuôi.
Trong xóm bà ở đó có những người đi nghe Đức Bổn Sư thuyết pháp, lúc về
hằng ca tụng ân đức Phật Bảo bằng nhiều lời lẽ như là: “Ôi Pháp của chư Phật thuyết
ra thật là huyền diệu phi thường!”.
Được nghe lời tán dương ân đức Phật Bảo , bà nầy phát tâm muốn đi chùa thính
pháp, bèn ngỏ ý với tu sĩ Pāṭika:
- Bạch thầy, tôi muốn đến viếng Đức Phật.
Tu sĩ Pātīka can rằng: “Thôi đừng đi má ơi!”.
Bà nài nỉ nhiều lần, vị tu sĩ cũng đều cản như vậy hết. Sau cùng bà nghĩ rằng:
“Thầy không bằng lòng cho ta đi chùa nghe pháp, thôi thì ta hãy thỉnh Đức Thế Tôn
đến đây! Như thế ta sẽ được nghe pháp”.
Sáng hôm ấy, bà chủ nhà cho gọi cậu con trai đến và bảo:
- Nầy con, con hãy đi thỉnh Đức Tôn Sư ngày mai đến đây.
Trước khi đi, cậu con trai ghé vào chỗ ngụ của tu sĩ Pāṭika đảnh lễ vị ấy rồi ngồi
xuống. Vị tu sĩ hỏi cậu:
- Cậu đi đâu vậy?
- Má tôi sai tôi đi thỉnh Đức Bổn Sư.
- Cậu đừng nên đến chỗ ông Sa môn đó.
- Không được đâu thầy. Tôi sợ má tôi lắm. Thôi để tôi đi.
- Cậu đừng đi, đồ lễ vật sắp dưng cho ông ấy, để hai ta cùng chia nhau cùng ăn.
- Thôi thầy ơi! Má hăm đánh, tôi sợ lắm.
- Thế thì cậu hãy đi thỉnh đi, nhưng nhớ đừng chỉ rõ đường nào, lối nào đến nhà
ta. Cậu giả như người ở gần đâu đó, và khi từ giã, cậu hãy chạy nhanh cho khuất mắt,
rồi rẽ sang ngã khác đến đây.
Vâng lời tu sĩ ngoại giáo ấy, thiếu niên đến thỉnh Đức Bổn Sư rồi làm theo cách
thầy ấy đã dặn, xong trở về phục lịnh.
Vị tu sĩ hỏi cậu ta: “Cậu đã làm cách nào?”.
- Thưa thầy, tôi đã làm đúng như lời thầy chỉ dạy.
- Cậu giỏi thật, vậy phần lễ vật dâng cho ông Sa môn ấy, hai đứa mình sẽ chia
nhau ăn nhé.
Hôm sau, từ sáng sớm, tu sĩ Pāṭika đã đến nhà bà tín chủ ấy, bà rước tu sĩ ngồi
trong nhà nghỉ.
Phía nhà trước, những người láng giềng phụ tô vách, phòng bằng phân bò ướt,
đoạn lấy bông lúa và bông ngũ cốc khô gieo rắc khắp nơi cho đẹp. Họ sửa soạn bảo
tọa cực kỳ xinh đẹp và sang trọng để cung thỉnh Đức Bổn Sư ngồi. Quả thật, những
người chưa từng thân cận với chư Phật thì không biết rằng cách sắp đặt chỗ ngồi cho
bậc Sa môn. Vả lại, chư Phật không cần phải có người dẫn đường chỉ lối cho Ngài đi.
Trong ngày Đức chánh Biến Tri đắc đạo quả dưới cội Bồ đề, khắp cả mười ngàn thế
giới Ta bà đều rúng động. Ngài đã thấu rõ con đường luân hồi của chúng sanh: Đây là
đường đi địa ngục, đây là đường đi súc sanh, đây là đường đi ngạ quỷ, đây là đường
nhân loại, đây là đường chư thiên và đây là đường bất diệt Đại Níp Bàn. Không bao
giờ Ngài cần ai chỉ đường vào làng, hay vào thị trấn, hay đến những nơi khác. Vì thế
nên sáng hôm ấy, Đức Bổn Sư mang y bát đến nhà bà đại tín chủ, bà ra khỏi nhà, gieo
năm vóc xuống đảnh lễ Đức Bổn Sư, thỉnh Ngài an tọa trong nhà xong, xối nước khai
mạc lễ cúng dường đến Ngài các vật thực loại cứng loại mềm ngon quý.
Khi Đức Bổn Sư độ xong bữa, bà cận sự nữ xin thỉnh bát Ngài, để Ngài thuyết
kinh phúc chúc đến cho bà. Đức Bổn Sư ôn tồn thuyết pháp hồi hướng phước báu đến
thí chủ làm cho bà vô cùng thỏa thích, vừa nghe pháp vừa thốt lên lời hoan hỷ: “Lành
thay! Lành thay!”.
Khi ấy, tu sĩ Pāṭika ngồi ở nhà trong, nghe tiếng bà má nuôi đang thính pháp mà
khen dồn như vậy thì dằn lòng không được, đứng dậy ra đi trong lòng nghĩ rằng:
“Như vậy bà nầy bây giờ không còn là đệ tử của ta nữa rồi”.
Tu sĩ Pāṭika xỉ mạ bà đại tín nữ luôn cả Đức Phật bằng những lời lẽ bất nhã như
là : “Mụ già đốn mạt, tới số rồi đa, hãy lo phụng sự hắn ta như vầy mãi nghe…”, đoạn
bỏ đi luôn.
Bà cận sự nữ hổ thẹn vì lời mắng nhiếc của tu sĩ Pāṭika tâm bị xao lãng, không
còn chú ý nghe pháp nữa.
Thấy vậy Đức Bổn Sư hỏi bà:
- Nầy bà tín nữ, bà không còn chú ý nghe pháp được nữa phải chăng?
- Bạch Ngài, những lời của thầy ấy làm cho tâm con xao lãng.
Đức Thế Tôn bảo rằng: “Những lời lẽ của con người ưa khích bác, chống đối
như thế, nói ra bà không nên nghĩ nhớ làm gì. Đừng chất chứa nó trong tâm, chỉ nên
xem sự việc mình đã làm xong chưa, và việc mình chưa làm là hơn”.
Nói rồi, Đức Bổn Sư thuyết bài kệ sau đây:
“Na paresaṃ vilomāni,
Na paresaṃ katākataṃ;
Attano’va avekkheyya,
Katāni akatāni ca”.
Không nên nhìn lỗi người,
Người làm hay không làm,
Nên nhìn tự chính mình.
Có làm hay không làm.
Commentaires